Franczyza – czy to dobry pomysł na biznes?

Przedsiębiorcy, którzy chcą zdywersyfikować swoje źródła dochodów, inwestują w nieruchomości, startupy i gotowe pomysły na biznes. Ten ostatni sposób, to także rozwiązanie dla osób, które mają kapitał, chcą go umiejętnie zainwestować, a jednocześnie wolą nie rzucać się na głęboką wodę. W obu przypadkach rozwiązaniem, które warto rozważyć, jest franczyza. Czy to dobry pomysł na biznes i pomnażanie kapitału?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

• Co o jest franczyza i jakie są jej rodzaje?
• Jakie są zalety franczyzy?
• Jakie są wady franczyzy?
• Jakie są kluczowe czynniki sukcesu w prowadzeniu franczyzy?
• Jakie są kierunki rozwoju franczyzy w przyszłości?

Jeśli rozważasz prowadzenie działalności na zasadzie franczyzy, to w tym artykule znajdziesz pigułkę niezbędnych informacji. Dzięki nim zrozumiesz, jak działa tego typu biznes i co warto wiedzieć przed zainwestowaniem pieniędzy.

Czy franczyza to dobry pomysł na biznes?

Odpowiedzi „tak” i „nie” wymagają najdłuższego zastanowienia i podobnie jest w tym wypadku. Z kolei odpowiedź „zależy” jest nieco bardziej odpowiednia, choć mało precyzyjna. Na co się zdecydować?

Przede wszystkim wiele zależy od Twojego podejścia, warunków współpracy i oczekiwań. Część z parametrów może Ci nie odpowiadać. Wówczas zdecydujesz się odrzucić partnerstwo i poszukać innego franczyzodawcę, który zaoferuje dogodniejsze dla Ciebie warunki współpracy.

Rynek dynamicznie się rozwija, a w ofercie pojawiają się nowe marki, które zachęcają do współpracy. Wiele osób decyduje się wejść we współpracę biznesową, nawet jeśli dany brand nie ma ugruntowanej pozycji na rodzimym rynku. W takiej sytuacji warto sprawdzić doświadczenie franczyzodawców i ocenić ich profesjonalizm.

Na franczyzę warto spojrzeć przez pryzmat zalet i wad. Pomoże Ci to ocenić czy to forma biznesu, której chcesz się podjąć.

Spraw, żeby Twoja firma dobrze prezentowała się w sieci – tworzenie stron www.

Plusy i minusy

Każdy biznes ma swoje wady i zalety. Jak to wygląda w przypadku franczyzy?

Zalety współpracy:

• prowadzisz własny biznes pod znaną marką;
• zyskujesz wsparcie licencjodawcy przy założeniu i rozwijaniu biznesu;
• dostajesz dostęp do wiedzy i doświadczenia firmy;
• reklama i marketing leży po stronie podmiotu wydającego licencję;
• w niektórych przypadkach niski koszt rozpoczęcia działalności, np. Żabka – to tylko 5 tys. złotych.

Wady współpracy:

• istnieją pewne ograniczenia co do współpracy (np. wystrój lokalu, konieczność posiadania na stanie określonego asortymentu);
• nie rozwijasz własnej marki;
• płacisz za licencje i koszty związane ze zmianami, np. rebrandingiem;
• wycofanie się franczyzodawcy z kraju lub jego upadek mogą uniemożliwić prowadzenie biznesu.

Jeśli nadal zastanawiasz się, jak ugryźć ten temat, to być może warto podejść do zadania bardziej szczegółowo. Na co zwrócić uwagę?

Zanim podejmiesz ostateczną decyzję

Zanim wybierzesz jedną z dróg, dobrze jest pogłębić temat biznesu na licencję – prawie jak w serii filmów o Bondzie. Zdecydowanie warto określić, jaka branża Cię interesuje i jaki model licencyjny świadczy dany podmiot. Prowadząc własną firmę pod brandem innej marki, dobrze wiedzieć:

• jakich warunków przestrzegać;
• jaki poziom obrotów należy zapewnić;
• jaki procent przychodów trafia do licencjodawcy;
•  ile wynosi opłata licencyjna;
• do czego właściwie się zobowiązujesz.

Znalezienie odpowiedzi na te pytania pomoże przede wszystkim określić, w jakim zakresie masz wolną rękę, a w jakim musisz postępować zgodnie z wytycznymi. Dla doświadczonych specjalistów z branży może to być przeszkoda. Jeśli jednak na co dzień działasz w branży budowlanej i zależy Ci na dywersyfikacji biznesu, to otwarcie baru mlecznego lub restauracji może być w pojedynkę, trudne. 

Z kolei możliwość wystartowania z logo znanej marki to zupełnie inna sprawa. W tym wypadku nie zastanawiasz się, czy przychody będą. Interesuje Cię kolejny krok, a mianowicie, jak je zwiększyć i co możesz ulepszyć, aby zwiększyć konwersję. Oczywiście każdy biznes można zepsuć. Nawet jeśli Ci się nie powiedzie za pierwszym razem, to masz okazję, aby wypróbować inny model lub spróbować w nowej branży.

Popraw widoczność w sieci i zwiększ liczbę klientów. Pomoże pozycjonowanie w Google.

Czas na decyzję

Czym się kierować przy wyborze branży poza prognozowanymi wynikami finansowymi? Najlepiej tym, co Cię w jakiś sposób ciekawi. Jeśli na co dzień zajmujesz się usługami wulkanizacyjnymi, ale z przyjemnością gotujesz, to być może biznes restauracyjny na licencję będzie tym, czego szukasz.

Przykład

Od strony technicznej wiesz, jak zarządzać firmą. W każdej branży są niuanse, ale Twój główny biznes sprawił, że jesteś na etapie, w którym wiesz, na co zwracać uwagę. Z drugiej strony zyskujesz okazję, aby ugotować coś dla swoich gości z profesjonalnymi kucharzami i w profesjonalnej kuchni.

Powyższy przykład to połączenie pragmatycznego i chłodnego myślenia z tym emocjonalnym i ekscytującym poczuciem sprawczości. Ten sam biznes możesz ułożyć także w inny sposób.

Przykład

Skupiasz się na swojej podstawowej działalności i tylko inwestujesz środki we franszyzę. Masz zaufaną osobę, która kieruje tym biznesem z Twoim błogosławieństwem lub autonomicznie. Przykładem może być sytuacja, gdy kupujesz żonie lub mężowi restaurację, o której zawsze marzył. Dobra sieciówka to nie tylko fast-foody, ale typowo restauracyjne lokale.

Z pewnością można jeszcze kolejne scenariusze. Niemniej zmierzamy do tego, że niemal w każdym przypadku zwróć uwagę, na to, co Cię naturalnie interesuje. W  ten sposób jest szansa, że będziesz szybciej przyswajać wiedzę i rozwijać się skokowo. Natomiast jeśli zrozumienie pewnych zagadnień, scenariuszy czy toku działania przychodzi Ci trudno, to trzeba się spodziewać, że łatwiej już nie będzie. 

Jeśli w szkole nauka fizyki sprawiała Ci przyjemność, to chętnie zerkałeś do materiałów, która łatwo zapadały w pamięć. Natomiast jeśli biologa już taka nie była, to każdy sprawdzian wiązał się z dużymi nakładami czasu i energii tylko po to, żeby zaliczyć. W biznesie masz tę okazję, żeby szukać obszarów, których zrozumienie przychodzi Ci naturalnie. Wtedy możesz dużo więcej przy dużo mniejszym wysiłku.

Czy wiążesz swoją przyszłość z franczyzą, czy to nie Twoja bajka? Jeśli wchodzisz do gry, to warto zacząć od początku.

Czym jest franczyza?

Jeśli zastanawiasz się, co to jest franczyza, to spieszymy z odpowiedzią. W książce Magdaleny Stawickiej „Franczyza droga do sukcesu” przeczytasz, że „Franczyza to koncepcja, a zarazem długoterminowe, odpłatne udzielenie franczyzobiorcy pozwolenia, licencji, zgody na oferowanie produktów lub świadczenie usług w imieniu franczyzodawcy oraz używanie jego nazwy handlowej, znaku towarowego, loga firmy, a także stosowanie przyjętych przez niego cen”.

Język francuski ma to do siebie, że wiele słów brzmi w nim bardzo elegancko. W filmie Matrix, w jednej scenie Merowing mówi, że uwielbia francuskie wino i język francuski szczególnie do przeklinania – „to jak podcieranie się jedwabiem”.

Serial 13 Posterunek pokazuje, że spolszczenia niektórych francuskich nazw, a konkretnie imion i nazwisk nie zawsze są tak eleganckie. Wizytujący tytułowy posterunek francuski funkcjonariusz jest tego najlepszym przykładem. Czarek w jednej ze scen powiedział: „We Francji byłeś Pierre Dzący, a tu jesteś pierdzący, rozumiesz?”.

Z franczyzą nie jest aż tak źle. Pojęcie pochodzi od francuskiego słowa „franchise”, oznaczającego „koncesję”. Adaptacja na język polski udała się bez większych perturbacji i zawirowań. Przejdźmy zatem do dalszej części i sprawdźmy, jak działa franczyza.

Przeczytaj także: Jak wyróżnić firmę na tle konkurencji stosując test Sinatry?

Na czym polega franczyza?

Franczyza to rodzaj współpracy gospodarczej pomiędzy dwoma podmiotami, które są samodzielne pod względem prawnym i finansowym. Franczyzodawca (chociażby McDonald’s) zezwala swoim franczyzobiorcom na prowadzenie biznesu pod szyldem danej marki. Jednocześnie firma wydająca licencję nakłada na partnerów obowiązek prowadzenia działalności według określonych założeń franczyzobiorcy. Co więcej, firma korzystają z licencji, ponosi opłaty na rzecz podmiotu ją wydającego.

Innymi słowy, przedsiębiorca, który jest franczyzobiorcą działa we własnym imieniu i na własny rachunek, ale zgodnie z koncepcją, którą wyznacza franczyzodawca. Ponadto ten ostatni:

• przekazuje swoje know-how;
• przekazuje sposób wykorzystania znaku towarowego;
• przekazuje podręcznik operacyjny;
• zapewnia pomoc merytoryczną;
• inwestuje w marketing i reklamę.

Wraz z powyższymi danymi przekazywane są także informacje określające opłaty franczyzowe i mechanizm ich naliczania. Dzięki temu wiesz, ile będzie Cię kosztowało korzystanie z brandu franczyzodawcy.

Jakie są rodzaje franczyzy?

Franczyza to wiele odmiennych systemów, które można podzielić według różnych kryteriów np. sposobu organizacji systemu, rodzaju działalności gospodarczej czy know-how. Poniżej znajdziesz najważniejsze klasyfikacje.

Rodzaje franczyzy:

• Według rodzaju działalności:
  • Franczyza dystrybucyjna;
  • Franczyza usługowa;
• Według rodzaju know-how przekazywanego franczyzobiorcy:
  • Franczyza dystrybucji produktu;
  • Franczyza koncepcji działalności;
• Według organizacji systemu:
  • Franczyza bezpośrednia;
  • Franczyza wielokrotna;
  • Masterfranczyza;
  • Przedstawicielstwo regionalne.

Poszczególne rodzaje franczyzy omawiamy w dalszej części artykułu.

Franczyza dystrybucyjna (handlowa)

Franczyza handlowa to współpraca, w ramach której franczyzodawca udostępnia franczyzobiorcy swoje know-how pod postacią asortymentu towarów i wiedzy, jak je najskuteczniej sprzedawać. Twoja firma może oznaczyć prowadzoną przez siebie placówkę znakiem towarowym franczyzobiorcy. Ponadto masz możliwość wykorzystania wsparcia franczyzodawcy przy wizualizacji punktu handlowego, szkoleniach personelu, wyborze asortymentu, marketingu i merchandisingu.

Franczyzowe punkty sprzedaży obejmują:

• produkty spożywcze i przemysłowe;
• artykuły związane ze zdrowiem i sportem;
• artykuły dla dzieci;
• odzież i obuwie;
• biżuterię;
• kosmetyki;
• artykuły do domu i ogrodu;
• sprzęt AGD/RTV;
• usługi telekomunikacyjne;
• stacje paliwowe.

System dystrybucyjny jest łatwiejszy we wdrożeniu od wariantu usługowego. Wynika to z faktu, że standaryzacja operacji sklepu jest łatwiejsza niż planowanie szczegółowych procedur lub receptur, które są niezbędne w przypadku świadczenia usług. Dlatego rozwój systemów franczyzowych w dystrybucji pojawił się znacznie wcześniej niż w przypadku usługowych.

Franczyza dystrybucyjna w Polsce i na świecie

Po II wojnie światowej w Europie Zachodniej i USA, a w Polsce po 1989 roku widoczny był trend wzrostu franczyzy w systemie dystrybucyjnym. W latach 90. XX w. marże handlowe były na tyle duże, że zwrot z inwestycji szybko zwracał się firmom franczyzowym. 

Również teraz na dojrzałych rynkach franczyza w dystrybucji ma się dobrze i stale się rozwija. Wynika to ze wzrostu wartości renomowanych marek, wiedzy eksperckiej w obszarze sprzedaży i dobrze dobranego asortymentu.

Źródło: PROFIT system, Raporty o franczyzie w Polsce.

Warto pamiętać! 

Istnieje różnica pomiędzy franczyzą dystrybucyjną a franczyzą dystrybucji produktu (ang. product distribution franchising). Franczyza dystrybucyjna dotyczy rodzaju prowadzonej działalności przedsiębiorstwa. Z kolei franczyza dystrybucji produktu dotyczy przekazywania wiedzy i doświadczeń dotyczących tylko dystrybucji produktów jak np. wyboru asortymentu.

Dlaczego audyt SEO jest tak ważny nawet dla rozpoznawalnych marek? Specjaliści z Rikony przybliżą więcej szczegółów.

Franczyza usługowa

Franczyza usługowa polega na tym, że franczyzobiorca udostępnia swoje know-how, które obejmuje m.in. procedury świadczenia usług czy obejmujące receptury. Jako franczyzobiorca masz prawo oznaczyć swój punkt usługowy znakiem towarowym franczyzobiorcy. Współpracujesz z PZU w zakresie ubezpieczeń? Możesz użyć logo firmy, jako szyldu na Twoim punkcie. Ponadto masz do dyspozycji wsparcie w zakresie wyboru i realizacji usług, sposobu obsługi klienta czy działań reklamowych i marketingowych.

W Polsce franchising usługowy zależy od konsumentów, a konkretnie ich nawyków i preferencji. To te parametry wpływają na popyt, na konkretne rodzaje usług. Dla przykładu w Polsce korzystamy rzadziej z pralni chemicznych, strzyżenia psów czy usług pielęgnacji trawników niż na zachodzie. Niemniej co roku widać wyraźny wzrost liczby systemów, które działają na zasadzie franczyzy usługowej.

Ważne! Franchising usługowy nie oznacza tego samego, co franchising formuły przedsiębiorstwa (ang. business format franchising). System usługowy wskazuje na usługowy rodzaj prowadzonej działalności. Natomiast wariant formuły przedsiębiorstwa wiąże się z przekazaniem know-how dot. całościowego modelu biznesowego.

Franczyza dystrybucji produktu

Product distribution franschising, czyli franczyza dystrybucji produktu polega na udostępnieniu przez franczyzobiorcę (dystrybutora lub producenta) franczyzobiorcy swojego know-how dotyczącego asortymentu produktów i usług.

Na początku swojej działalności franczyzodawca kładzie nacisk na dynamiczny rozwój swojej sieci i transferuje do nich wiedzę na temat asortymentu towarów lub świadczonych usług. Wraz z rozwojem biznesu franczyzodawca skupia się na poprawie jakości działania swojej sieci i rozwija obszar know-how.

Franczyza koncepcji działalności

Franczyza koncepcji działalności (ang. business format franchising) polega na przekazaniu przez franczyzodawcę do franczyzobiorcy swojego know-how pod postacią kompletnej koncepcji prowadzenia działalności. Nabywca licencji uzyskuje cenne informacje dotyczące produktu lub wykonania usługi, ale także kompendium wiedzy dotyczące prowadzenia przedsiębiorstwa. Takie dane obejmują m.in.:

• wytyczne dotyczące wizualizacji punkty;
• dress-code pracowników;
• sposób realizacji usługi;
• metody obsługi klientów;
• możliwości reklamy.

Zebrane informacje to nie tylko dobre praktyki, ale także wytyczne dotyczące funkcjonowania biznesu. W takich sytuacjach franczyzodawca może sprawdzać placówki partnerskie, np. za pośrednictwem tajemniczego klienta.

Przeczytaj także: Indeksowanie stron internetowych – co to i jak sprawdzić status indeksacji?

Franczyza bezpośrednia

Najprostszym i zarazem najbardziej powszechnym sposobem rozwijania systemu franczyzowego jest franczyza bezpośrednia. Umowę franczyzy zawiera się bezpośrednio pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Firma udzielająca licencji samodzielnie świadczy wykazane w umowie usługi na rzecz biorcy licencji. Co więcej, franczyzodawca zapewnia stałe doradztwo, wsparcie, szkolenia, działania marketingowe, a także księgowość.

Franczyza wielokrotna

Franchising wielokrotny występuje także pod nazwą (ang.) area development lub multiple-unit franchising. Jest to forma, gdzie podmiot uzyskujący licencje uzyskuje wyłączność do rozwijania kolejnych jednostek systemu franczyzowego na określonym obszarze. 

System działa na podstawie umowy ramowej. Franczyzobiorca nie ma prawa do korzystania ze znaku towarowego czy know-how franczyzodawcy. Niemniej uprawnienia nabywa się w osobnych umowach, które zawierane są z poszczególnymi jednostkami. Tego typu rozwiązanie stosują franczyzodawcy, którzy chcą kontrolować cały system, ale jednocześnie chcą też uniknąć rekrutacji i szkoleń dużej liczby indywidualnych franczyzobiorców. Model stosowany jest np. w przypadku ekspansji na nowe rynki.

Masterfranczyza

Masterfranczyza lub (ang.) subfranchising to sytuacja, w której franczyzobiorca korzysta z ekskluzywnego prawa (wyłączności) do stosowania systemu franczyzowego na danym obszarze, np. w danym państwie. W tym systemie master franczyzobiorca ma prawo udzielać sublicencji innym franczyzobiorcom. Tego typu rozwiązania stosowane są w krajach, w których warunki biznesowe, czyli uwarunkowania polityczne i gospodarcze, różnią się od tych w kraju macierzystym franczyzodawcy.

Przedstawicielstwo regionalne

Przedstawicielem regionalnym może być osoba lub firma, które na danym obszarze odpowiadają za wyszukiwanie nowych franczyzobiorców i świadczyć określone w umowie usługi istniejącym na rynku podmiotom. Przedstawiciel nie może podpisywać umów franczyzowych. Natomiast do jego obowiązków należy szkolenia, nadzór i reklama lokalna.

Czy franczyzobiorca potrzebuje dużego kapitału na start swojego biznesu?

Odpowiedź na tytułowe pytanie brzmi: „to zależy”. Do otwarcia Żabki wystarczy Ci 5 000 złotych. Z kolei do otwarcia McDonald’s potrzebne są środki własne w kwocie minimum 2 000 000 złotych. Może tak dużą kasę lepiej zainwestować w nieruchomości? Można, ale franczyza przynosi wyższe stopy zwrotu. Nie wierz nam na słowo. Policz sam, jak to wygląda i sprawdź kalkulacje franczyzodawców. Zyskasz pewność co do potencjalnych przychodów i kosztów. 

Duży wybór firm franczyzowych i zróżnicowany próg wejścia sprawiają, że masz szansę zacząć z naprawdę minimalnym kapitałem. Jeśli masz go więcej, to rosną Twoja swoboda wyboru branż, np. na których Ci najbardziej zależy.

Franczyza a podatki

Tak, tak. Tylko śmierć i podatki są pewne, a więc i przy okazji franczyzy warto o nich wspomnieć. Najlepiej jednak zwrócić się o poradę do doradcy podatkowego, który pomoże Ci wybrać optymalny sposób prowadzenia biznesu pod względem finansowym. Nie chodzi o to, aby unikać podatków, ale po prostu nie dać się doić.

Umowa franczyzy wymaga uregulowania kwestii podatkowych. Wśród nich są VAT i podatek dochodowy, które powinny być rozliczane według zasad opodatkowania obowiązującego w przypadku umów licencyjnych.

W przypadku podatku dochodowego obowiązują zasady zbliżone do tych dla osób fizycznych, jak i osób pranych. W ramach prowadzonej działalności niektóre opłaty jak np. koszty zawarcia umowy, korzystanie z know-how czy wkład do funduszu marketingowego można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.

Usługi realizowane w ramach umowy franczyzy są opodatkowane stawką 23% VAT. Niemniej podatnik ma prawo obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeśli tylko wykorzystuje towary i usługi franczyzowe do wykonywania czynności opodatkowanych.

O ryzyku słów kilka

Franczyzobiorca otrzymuje szansę nie tylko prowadzenia firmy, ale także zbudowania całej sieci pod szyldem znanej marki franczyzodawcy. Ty także masz szansę tę formę prowadzenia biznesu i wybór wśród najbardziej znanych i rozpowszechnionych brandów na świecie. Zasady prowadzenia biznesu wymagają ścisłej współpracy i przestrzegania obowiązków franczyzobiorcy, ale to szansa do wypracowania naprawdę pokaźnego portfolio.

Znasz firmę AmRest? Jeśli nie, to przy okazji najbliższej wizyty w KFC, Pizza Hit, Burger King czy Starbucks sprawdź swój paragon. Istnieje duża szansa, że znajdujesz się w jednej z ponad 2100 restauracji, których franczyzobiorcą jest AmRest. Jesteś za granicą? Firma ma swoje lokale w 21 krajach. Mają rozmach i Ty też możesz, ale wiedz, że to wiąże się z ryzykiem.

Jeśli działasz w modelu, że to Ty wydajesz sublicencje, to możesz trafić na nieuczciwego lub nierzetelnego człowieka, przez którego będą problemy. Prowadzić to może do niezadowolenia klientów z usług/produktów nierzetelnego partnera. Takie sytuacje negatywnie wpływają na odbiór marki w ramach całej sieci. Z czasem jednak doświadczenie pomaga minimalizować tego typu sytuacji.

Zdarzyć się może, że nie trafisz z pomysłem, lokalizacją lub zabraknie Ci czasu na dodatkowe zajęcie. Wówczas pomysł na zakup licencji może się nie zwrócić, a to koszty i trochę formalności do załatwienia. Kto nie ryzykuje, nie pije szampana.

Przeczytaj także: Jaki rodzaj marketingu wybrać dla swojego biznesu?

Franczyza to dobry pomysł na biznes?

Nie podejmiemy decyzji za Ciebie. Nawet przedstawienie lukratywnej propozycji przy niewielkim nakładzie może Cię nie przekonać. Z drugiej strony ktoś może zdecydować się na ryzykowne przedsięwzięcie, które nie gwarantuje sukcesu, jak znane marki. Każdą sytuację warto rozważyć indywidualnie. Dobrze dotrzeć do osób, które prowadzą tego typu działalność, najlepiej w innym mieście, żeby móc swobodniej rozmawiać, a nie jak konkurenci.

Wiele informacji dowiesz się także z materiałów i szkoleń organizowanych przez franczyzodawców. To dobry sposób, żeby poznać właścicieli biznesów, który zamierzasz prowadzić. Poznasz od kuchni jasne i ciemne strony, posłuchasz trochę narzekań, ale jest też szansa, że znajdziesz inspirujące osoby. Wówczas Twoja przygoda z franczyzą może potoczyć zupełnie inaczej, niż przewidywał to biznesplan i Twoje wyobrażenia. Gotowi na przygodę?